Kabinetsformatie hervat
09 augustus 2017Deze week wordt de kabinetsformatie hervat. Na een vakantieonderbreking van drie weken en bijna vijf maanden na de verkiezingen.
Het is vrijwel niet meer mogelijk dat een nieuw kabinet nog wezenlijke invloed op de begroting 2018 heeft. Dat betekent dat het eerste begrotingsjaar van het volgende kabinet niet het stempel van dat kabinet zal dragen. Ach, zullen velen zeggen, met een bekwame demissionaire minister van Financiën als Dijsselbloem is dat helemaal niet zo erg.
Toch is nu echt haast geboden in de kabinetsformatie. Het land gaat niet ten onder als Rutte-2 nog een paar maanden demissionair zou regeren. Maar voor het aanzien van de politiek is het ronduit slecht wanneer “Den Haag” meer dan een half jaar na de verkiezingen nog steeds niet in staat zou zijn een nieuw kabinet te vormen.
Ik hoop dan ook zeer dat de fractievoorzitters van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie na hun vakantie minder naar de volgende verkiezingen en het korte termijn belang van hun partij zullen kijken en hun oog meer gericht zullen hebben op het landsbelang. Het zou goed zijn wanneer zij de “Zomergasten “uitzending met burgemeester Eberhard van der Laan zouden terugkijken en zijn kritische woorden over polariserende , vooral op het partijbelang gerichte politiek tot zich zouden laten doordringen.
Belangrijk is ook dat in een zeer turbulente wereld voor een land als Nederland, dat zo afhankelijk is van het buitenland, een volwaardig functionerend kabinet nodig is. De Verenigde Staten onder Trump; Rusland en Ukraine ( en de MH17!); Turkije; de Brexit ; de ontwikkelingen in de Europese Unie na de Franse verkiezingen en aan de vooravond van de Duitse. De verhoudingen binnen de NAVO. Klimaatbeleid en migratie. Al deze voor Nederland gigantisch belangrijke onderwerpen wachten niet op een volwaardig Nederlands kabinet.
Informateur Zalm en de onderhandelaars van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie moeten nu dus echt haast maken.
Dat kan en moet in de eerste plaats door een beknopt regeerakkoord op hoofdlijnen te maken. Met vier partijen met samen een minimale meerderheid in het Parlement raakt men snel verstrikt in het opstellen van ingewikkelde compromissen over veel details van veel onderwerpen. Dat is een vrij heilloze exercitie, al is het alleen omdat in een veel-partijenkabinet en in de ingewikkelde wereld van vandaag veel van die afspraken al snel achterhaald zullen zijn.
Belangrijker is dat een beknopt regeerakkoord recht doet aan onze parlementaire democratie. Natuurlijk is er een solide basis van afspraken op hoofdlijnen tussen de coalitiepartijen noodzakelijk, maar een gezond dualisme tussen kabinet en Kamer is even belangrijk. Dan zijn 76 Kamerleden van de coalitiepartijen geen stemvee om een gedetailleerd regeerakkoord te steunen, maar kunnen zij- samen met oppositiepartijen- hun taak als onafhankelijk gekozen volksvertegenwoordiger uitoefenen. Dat is goed voor het functioneren van onze democratie en voor het aanzien van de politiek.
Onderwerpen die niet in het regeerakkoord dienen te komen zijn de zogenaamde medisch- ethische vraagstukken. Het is, zoals al is gebleken, buitengewoon lastig om hierover tot inhoudelijke compromissen te komen tussen de twee liberale partijen en de twee christelijke partijen die aan de formatieonderhandelingen deelnemen. En vooral tussen D66 en de ChristenUnie.
Maar het is vooral aanmatigend en onjuist om over een zo beladen onderwerp als bijvoorbeeld “voltooid leven “ inhoudelijke afspraken te willen maken tussen acht onderhandelaars van vier van de veertien partijen in de Tweede Kamer, die dan ook nog eens de kleinst mogelijke meerderheid hebben.
Er zou in de formatieonderhandelingen alleen een procedurele afspraak gemaakt moeten worden dat over alle medisch-ethische onderwerpen beslist wordt in een vrije stemming in de Kamer(s), waarbij ieder Kamerlid van de coalitiepartijen en hopelijk ook de oppositiefracties, zonder enige partij- of fractieafspraak zijn of haar stem uitbrengt.
Die debatten en beslissingen over medisch-ethische onderwerpen in de Kamer zouden vooraf moeten worden gegaan door een brede maatschappelijke discussie hierover. Niet zomaar even een hoorzitting van een paar dagen, maar een diepgaande gedachtenwisseling in het land, waar alle geledingen en stromingen van de maatschappij bij betrokken kunnen worden. Pas daarna kunnen Kamerleden over onderwerpen van deze aard, ieder voor zich, beslissen.
De kabinetsformatie hoeft dan ook niet te wachten op de uitkomst van dat maatschappelijk debat en de uiteindelijke besluitvorming over onderwerpen als “voltooid leven”
Dat zou als bijkomend voordeel kunnen hebben dat er op Prinsjesdag toch nog een volwaardig kabinet in de Ridderzaal zit.
(Deze column is op 7 augustus 2017 ook gepubliceerd op de website van de Volkskrant)
Archief